Ortadoğu’da Açılan İlk Sayfa: Irak’ın İşgali
Amerika’nın Saddam’ın elinde nükleer güç bulunduğunu iddia etmesi üzerine başlayan işgal hala sürüyor. Irak’ın işgali nasıl başladı? Irak neden işgal edildi? İşgal nasıl son bulabilir? Savaşta taraflar kimler? Şavaşın kazanını ve taraflara maliyetleri nasıl oldu? İşte Ortadoğu’nun tarihini değiştiren dönüm noktasına dair ayrıntılar.
Irak Neden İşgal Edildi?
20 mart 2003 günü Amerika öncülüğünde kurulmuş İngiltere ve birkaç grubun daha katıldığı koalisyon grubu askeri hareketla Irak’a girdi. Amerikan kaynaklarında Irak’ı özgürleştirme operasyonu olarakta geçer. Irak’ın bu işgal sonucunda ne kadar özgürleştiği meçhuldür. Yıllar süren savaşı Barack Obama 31 aralık 2011 günü yaptığı açıklamada bitireceğini ifade etti. Nihayet 15 aralık 2011 günü Bağdat’taki son Amerikan üssünden Amerikan bayrağının inmesi ile mevcut askeri varlıkları sona erdi. Ne kadar işgal sona ermiş gibi dursa da günümüzde Irak halen siyasi bütünlüğünü oluşturamamıştır.
Daha sonraki yıllarda pek çok ordu mensubu ve üst düzey Amerikalı bürokrat işgalin bir hata olduğunu belirtmişti. ABD dışişleri bakanı John Kerry’de buna dahil.
Savaş başında Saddam’ın elinde nükleer silahların olduğunu ve dünya barışına zarar vereceğini ifade eden Amerika ve müttefikleri savaşın akabinde herhangi bir nükleer veya kitle imha silahı bulamadıklarını belirttiler. Ardından koalisyon güçleri Saddam’ı çeşitli terör örgütlerine destek olmakla suçladıysa da bunu da kanıtlayamadılar. Bazı iddialara göre ise Irak’taki petrol ve çeşitli zenginliklerin bölgeyi cazip kılma sebebiyle işgale maruz kaldığıdır. Bu iddia günümüzde etkisini sürdürmektedir.
Irak Savaşı’nın Sonrası
Saddam’a bağlı güçler karşısındaki güçlü ittifak karşısında fazla dayanamadı. Irak silahlı kuvvetleri zayıf düştü. Saddam Hüseyin yakalandı ve idam edildi. Sddam sonrasında Irak’ta siyasi birlik sağlanamadı. Günümüzde halen pek çok grup ve görüş birbiri ile mücadele etmekte ve siyasi çizgiler sürekli değişmektedir. Resmi olmayan rakamlara göre yaklaşık 2 milyon insan Irak’ta işgalden günümüze yaşamını yitirdi.
Irak’ın İşgal Gerekçeleri
İran-Irak Savaşı
1980 yılında İran ile Irak arasında gerçekleşen savaş… Uzun zamandır siyasi mesele haline gelen çatışmalar savaşa dönüşmüştü. Ortadoğu’da gerilimin zirvesini oluşturan bu savaş 1.5 milyon insanın ölümüne sebep oldu. 2 taraf içinde gereksiz para ve enerji kaybına sebep oldu.
Birinci Körfez Savaşı
Tarihler 1990 yılını gösterdiğinde Irak ordusu Kuveyt’e girdi. Bu savaş hiç olmadığı kadar Irak’a karşı olunmasına sebep oldu. Pek çok ülke işgale karşı çıktı. Saddam hiçbir uyarıyı ciddiye almadı. Amerika öncülüğünde oluşturulan koalisyon Irak’ı Kuveyt’ten zor kullanarak çıkartmıştır.
Kuveyt işgali sonrası Saddam’ı ülkede zor günler bekliyordu. İtibarı sarsılan Saddam ülke içinde otoritesi zayıfladı. Çeşitli eleştirilere maruz kaldı. Bu eleştirileri de kanla susturdu. Irak’a gittikçe artan uluslarası baskı oluştu.
Irak İşgal Ediliyor
2003 yılında Irak’a girmek için artık her şey hazırdı. Mart 2009’da Irak’a karşı 49 ülkeden oluşan koalisyon hazır oldu. Koalisyona bağlı yaklaşık 336bin asker fiilen karadan girecekti. Toplam görevli personel sayısı yaklaşık yarım milyon kadardır. Koalisyona ek Irak yerel güçleri de operasyona destek verdi. Yaklaşık 70bin peşmerge ve çeşitli halk güçleri koalisyona fiilen destek verdi.
80li 90 ve yıllardaki Irak’ın saldırgan tutumu sonrası Irak ordusu zayıflamıştı. Yeterli savunma hattı oluşturulamadı. 530bin askeri personeli bulunan Irak ordusu pek çok cephede koalisyon ile savaşmak için yetersizdi. Çeşitli ülkelerden gönüllü savaşçılarda dahil olsa da Irak ordusu gerek teçhizat gerekse teknolojik anlamda zayıf kaldı.
İşgal’den Sonra
Saddam hükümeti kısa bir sürede 26 günde devrild. Koalisyon güçleri neredeyse zayiat bile vermedi. Pek çok koalisyondaki ülke savaşa dahil olmasına gerek kalmadı. Kesin olmamakla birlikte 2.5 milyona yakın insan vefat etmiştir. Günümüzde halen ölümler devam etmektedir.
Daha sonraları Irak’a askeri müdahalenin yersiz ve gereksiz olduğuna dair pek çok eleştri-rapor yayınlandı. Yanlış kanıtların ve varsayımların felaketlere yol açtığı ifade oldu. Saddam nükleer silaha sahip değildi ve girişimi de yoktu. Amerika’da mart 2003’te yapılan ankette halkın yüzde 76sı harekatı desteklerken tam 10 yıl sonra halkın yüzde 53ü harekatın bir hata olduğunu ifade etti.
Chilcot raporu Irak Savaşı için hazırlanmış en kapsamlı rapor olma özelliğini taşır. 12 ciltlik rapor tam 7 yılda hazırlandı. Rapor sonunda İngiltere başbakanı Tony Blaire’e askeri harekatın son seçenek olmadığı ifade edilmiştir. Ayrıca raporda Saddam Hüseyin’in o dönemde tedit olmadığı vurgulanıyor.
Konuyla ilgili Osman Sınav emeği olan Kurtlar Vadisi Irak filmi tavsiye ederim.
