Tarihler 10 Eylül 1509’u gösterdiğinde Osmanlının başkanetinde kıyamet günü gibi bir gün yaşandı. Merkez üssü Marmara Denizi’nin kuzeydoğusu olan 7.2 şiddetinde bir deprem meydana geldi. Dönemin şartlarına göre oldukça yıkıcı ve etkileri çok ağır oldu. Bolu’dan Edirne’ye kadar deprem bütün ülkede hissedildi.
Jeolojik Sebep
Deprem bölgesi olan ülkemizin en aktif faylarından birisi olan Kuzey Anadolu Fay hattı günümüze kadar yıkıcı pek çok depreme sebep olmuştur. KAF son 2000 yıl içerisinde 6.8 ile 7.4 arasında çok şiddetli 15 büyük deprem yaşamıştır. 1509’dan önce de yaşanan en büyük deprem 14 ocak 1489 yılında meydana gelmişti. Fetihten 36 yıl soransına denk gelen bu depremde oldukça yıkıcı olmuştu.
Deprem ve Sonrası
Deprem, 10 eylül 1509 yılında Marmara Denizi’nin kuzeydoğusunda İstanbul’a 29 km uzaklıkta saat akşam 22.00 civarında meydana geldi. Depremin şiddetinin 7.2 ile 8.0 arasında 50 saniye olduğu tahmin edilmektedir. Depremin hemen ardından 6 metreye kadar dalgalar oluşmuş ve devamında tsunami olmuştur. Artçı depremlerin 40 gün kadar devam ettiği de yazılı kaynaklar arasında yer almaktadır. Bugün Yunanistan içerisinde kalan Dimetoka’ya kadar hasarlar oluşmuştur.
Yıkım ve Hasarlar
O dönem 160.000 nüfusu olduğu tahmin edilen İstanbul için yaklaşık olarak 13.000 kişinin öldüğü rivayet edilmektedir. Yaklaşık olarakta 10.000 yaralı olduğu düşünülmektedir. Buda İstanbul nüfusunun yaklaşık %20sine tekabül etmektedir. Her 5 kişiden 1inin depremden doğrudan etkilenmesi anlamına gelir.
İstanbul’daki hemen hemen her yapının zarar gördüğü yaklaşık 1000 yapının tamemen yıkıldığı yine aktarılan bilgiler arasında. Şehrin simgelerinden Ayasofya Camii, Fatih Camii ve Beyazıd Camii ciddi hasarlar almış ve tadilata mebur kalmıştır. Topkapı Sarayı’nda Sultan 2.Beyazıd yatak odası çöktü. Padişah öncesinde namaz kılmak için odadan ayrıldığından dolayı depremden zarar görmedi.
Yeniden İnşa Süreci
Sultan 2.Beyazıd 10 gün boyunca saray dışında Gülhane Parkı’nda çadırda kaldı. Ardından Edirne’deki saraya gitti ve burada divanı topladı. Ardından depreme yönelik çalışmalara başladı. Deprem için Anadolu’dan 37000, Rumeli’den 29.000 işçi ve usta görevlendirdi. İlaveten her 20 evden 1 kişi işçi olarak alındı ve çalışmalara katıldı. Ayrıca her evden 22 akçede geçici vergi olarak toplandı. Mimar Hayreddin (Mimar Hayreddin için tıklayın) öncülüğünde girişilen çalışmalar 2 ay gibi çok kısa bir sürede bitirildi ve şehirde yaşam normale döndü.
Deprem geniş ağı sebebiyle küçük kıyamet olarak adlandırıldı. Son 500 yıl içerisindeki ülkemizdeki en ağır depremlerden birisi olarak tarihe geçmiştir.
Ümmet adına başlatılan en büyük projelerden olan Hicaz Demiryolu projesini okudunuz mu?
