Cumhuriyetin Temel Taşları: İstiklal Mahkemelerinin Sonu

İstiklal Mahkemeleri, Kurtuluş Savaşı sırasında ortaya çıkan çeşitli ayaklanma, isyan, yağma ve merkezi otoritenin emirlerine itaatsizlik gibi kabahatlara karşı oluşturulmuştur.

Faaliyet Süresi

İlk olarak özel bir kanun ile 18 eylül 1920 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Kurulduğu ilk dönem itibariyle yaklaşık 1 yıl faaliyet gösterdi. 17 şubat 1921 yılında faaliyetlerine son verildi. Ardından ikinci dönemi ile 30 temmuz 1921 yılında tekrar faaliyet göstermeye başladı. 1923’ün ekim ayına kadar devam etti. Son dönemini ise 1923-1927 yılları arasında yaptı.

İstiklal Mahkemeleri

İlk dönem haricinde kurulan istiklal mahkemeleri için Uğur Mumcu, bu faaliyetlerin mahkeme değil anti-demokratik infaz kurulları olduğunu dile getirdi. Günümüzde halen yapılan yargılamaların ne derece adaletli olduğu tartışılmaktadır. Bazı siyasetçilere göre yargılamalar yeniden yapılmalı hak mahrumiyeti yaşayan kimselerin hakları iade edilmelidir.

Tartışmalar

İstiklal mahkemelerinin en çok tartışılan konusu yargılananlara itiraz hakkı verilmemesidir. Mahkemede yargılanan herkes aynı gün içerisinde cezalandırılmıştır. İdam dahi olsa aynı gün içerisinde gerçekleşirilmiştir. İstiklal mahkemelerinde idam edilenlerin sayısı kaynaklarda değişiklik göstermekle birlikte yaklaşık 2.000 olduğu düşünülmektedir.